- Ziemie lasów równikowych
Lasy tropikalne naszego globu kojarzą nam się wielogatunkową bujną roślinnością. Na pierwszy rzut oka może to świadczyć o znacznej żyzności gleb na których dżungla rośnie, jednak jest to wniosek błędny, ponieważ ponad 65% lasów deszczowych na świecie i 75% amazońskiej puszczy rośnie na ziemiach, które żyznością niewiele przewyższają pustynny piasek.
Gleby amazońskie są bardzo stare i zwietrzałe, w dorzeczu Amazonki nie ma aktywności wulkanicznej, która mogłaby dostarczyć nowych składników pokarmowych, natomiast duże opady deszczu, mimo iż dostarczają składników, to jednak sprzyjają erozji gleby i wymywają składniki pokarmowe takie jak fosfor, potas, wapń i magnez. Lasy amazońskie rosną głownie na glebach bogatych w tlenki żelaza i glinu, są to gliniaste gleby laterytowe o kwaśnym odczynie i kolorze od żółtego przez ciemno czerwone nawet do brązu. Wysoka zawartość tlenków glinu i niskie pH czyni ją niezdatną do uprawy wielu roślin użytkowych ze względu na jej toksyczność, można uprawiać rośliny odporne na dużą zawartość glinu w glebie np.: herbata, kawa, trzcina cukrowa.
2. Typy gleb amazońskich
W obszarze dorzecza amazonki zostało sklasyfikowane 14 typów gleb z czego 9 typów zajmuje ponad 95% powierzchni. Największe obszary zajmują dwa główne typy ziem są to Ferralsole(Ferrality) i Acrysole. Stanowią one ponad 60% amazońskiego podłoża:
Ferralsole
Gleby o charakterze kwaśnym, które zawierają na wszystkich głębokościach nie więcej niż dziesięć procent minerałów podatnych na erozję oraz niewielką wymianę kationów. Mają zdolność silnego wiązanie fosforu na tlenkach żelaza i glinu . Mają zawsze kolor czerwony lub żółtawy, ze względu na wysokie stężenie tlenków i wodorotlenków żelaza (III) oraz glinu . Zawierają również kwarc i kaolin oraz niewielkie ilości innych minerałów ilastych i materii organicznej, dawniej były zaliczane do laterytów.
Acrysole
Zawierają w swoim składzie tlenki żelaza, glinu i tytanu co daje im barwę od żółtej do czerwonobrązowej, jednak w odróżnieniu od Ferralsoli stosunek SiO2/Al2O3 to 2 i niżej. Frakcja ilasta zawiera również dobrze skrystalizowany kaolinit i nieco gibbsytu. Acrysole mają odczyn kwaśny, zawierają dużo toksycznego glinu i mają również dużą zdolność do wiązania fosforanów.
Phlintosole
Tworzą się w różnych warunkach klimatycznych i topograficznych. Zawierającą bogatą w żelazo i glin mieszaninę minerałów ilastych. Mogą zawierać hydroksytlenki i tlenki żelaza, takie jak lepidokrokit, goethyt, hematyt oraz tlenki glinu gibbsyt, boehmit. Mają charakter kwaśny, barwę od żółtej do brązowej. Zawartość związków żelaza w tych glebach może osiągnąć poziom 80%, natomiast glinu do 40%. Mają kwaśny odczyn, niewielką zdolność wymiany kationów oraz silnie wiążą fosfor.
Gleysole
Gleby w których nadrzędną rolę odgrywa, wywołany znaczną wilgotnością, proces glejowy. Objawia się to występowaniem w miejscach bardzo silnego uwilgotnienia sino-niebieskawych barw glejowych. Proces glejowy polega na biochemicznej redukcji pierwiastków – przede wszystkim żelaza (FeIII → FeII) i manganu (MnIV → MnII) – w warunkach ograniczonego dostępu tlenu. Gleysole zawierają więcej materii organicznej, związków fosforu i potasu, mają o wiele większą pojemność wymiany kationów niż poprzednio wymienione podłoża.
Cambisole
Powstają w materiałach o średniej i drobnoziarnistej strukturze, pochodzących z szerokiej gamy skał, głównie w osadach aluwialnych, koluwialnych i eolicznych. Większość z tych gleb stanowi dobre grunty do zastosowania w rolnictwie. Cambisols są mniej powszechne w tropikach i subtropikach, ale są powszechne na obszarach z aktywną erozją, gdzie mogą występować w połączeniu z dojrzałymi glebami tropikalnymi. Odczyn pH 5-6, zawartość materii organicznej do około 5%.
Leptosole
Bardzo płytkie gleby na twardej podłożu np. skalnym o strukturze kamienisto- żwirowej. Można je znaleźć od tropików po zimne regiony polarne i od poziomu morza po najwyższe szczyty. Leptosole są szczególnie rozpowszechnione na obszarach górskich. Leptosole można znaleźć na twardych skałach lub tam, gdzie erozja nadążała za tworzeniem się gleby lub usuwała wierzchnią część gleby. Są zupełnie niezdolne do zatrzymywania wody.
Arenosole
To gleby o strukturze piaszczystej, które nie mają znaczącego rozwoju profilu glebowego. Wykazują one tylko częściowo uformowaną powierzchni horyzontu (najwyższej warstwy) o niskiej zawartości humusu. Mają dużą przepuszczalność oraz bardzo niską zawartość składników odżywczych.
Fluvisole
Fluvisole występują na terenach okresowo zalewanych przez wody powierzchniowe lub podnoszące się wody gruntowe, jak na równinach zalewowych i deltach rzek oraz na nizinach przybrzeżnych. Gleby te mają profil warstwowy, który odzwierciedla ich historię depozycji lub nieregularne nawarstwianie osadów próchnicznych i mineralnych, w których zawartość węgla organicznego zmniejsza się wraz z głębokością. Obserwuje się duże zróżnicowanie tekstury i składu mineralnego.
Regosole
Występują na terenach erodujących, w szczególności na obszarach suchych i półsuchych oraz w regionach górskich.
Luvisole
Minerały ilaste o wysokiej aktywności oraz wysokim wysyceniu kompleksu sorpcyjnego zasadami. Minerały te nie uległy nadmiernemu zwietrzeniu i dlatego gleby te mają wysoką zdolność wymiany kationów.
Podosole
Bielice mogą występować na prawie każdym materiale macierzystym, ale generalnie pochodzą z bogatych w kwarc piasków i piaskowców lub rumowiska osadowego ze skał magmowych, pod warunkiem, że występują wysokie opady. Większość bielic to gleby ubogie ze względu na piaszczystą część, co skutkuje niskim poziomem wilgoci i składników odżywczych . Niektóre są piaszczyste i nadmiernie osuszone. Inne mają płytkie strefy zakorzenienia i słaby drenaż z powodu cementowania podłoża. Niskie pH to kolejne problemy z niedoborami fosforanów i toksycznością glinu.
Alisole
Alisole to silnie kwaśne, słabo przepuszczalne gleby podatne na toksyczność glinu i erozję wodną. Alisole charakteryzują się obecnością gęstej podpowierzchniowej warstwy nagromadzonej iłów o mieszanej mineralogii (głównie kaolinowej ) zawierającej znaczną ilość rozpuszczonych jonów glinu.
Histosole
To gleba składająca się głównie z materiałów organicznych . Organiczny materiał glebowy ma zawartość węgla organicznego ( wagowo ) od 12 do 18 procent lub więcej, w zależności od zawartości gliny w glebie. Zazwyczaj histosole mają bardzo niską gęstość nasypową i są słabo drenowane, ponieważ materia organiczna bardzo dobrze zatrzymuje wodę . Większość z nich jest kwaśna, a wiele z nich ma niedobór głównych składników odżywczych roślin, które są wypłukiwane w stale wilgotnej glebie.
Nitysole
Gleby drobno teksturowe zwietrzałe ze skały macierzystej, kaolinitu i tlenków żelaza. Charakteryzują wysoką zdolnością do wymiany jonowej w porównaniu do innych amazońskich gleb, pH znajduje się w granicach 5-6,5, ma również niewielką fosforu.
Źródła:
– https://rainforests.mongabay.com,
– wikipedia.org,
– C. A. Quesada, J. Lloyd1, L. O. Anderson, N. M. Fyllas, M. Schwarz, and C. I. Czimczik, “Soils of Amazonia with particular reference to the RAINFOR sites” Biogeosciences, 8, 1415–1440, 2011,
– W.G. Sombroek “Amazon Soils” PUDOC, 1966.
– IUSS Working Group WRB: World Reference Base for Soil Resources 2014, Update 2015. World Soil Resources Reports 106, FAO, Rome 2015